Bol vodeći simptom
Većina žena koje boluju od endometrioze iskusi jedan ili više simptoma koji uključuju bolnu menstruaciju (dismenoreju), hronične bolove u donjem dijelu trbuha, nelagodu tokom spolnog odnosa (dispareuniju), teškoće ili nemogućnost začeća, bolove pri defekaciji, pojavu krvi u mokraći, krv u stolici i mnoge druge. Svaki od ovih simptoma, posebno kada se javljaju istovremeno, značajno može uticati na fizičko, mentalno i emocionalno blagostanje žene.
Tipovi endometrioze
Tokom hirurškog zahvata mogu se uočiti tri tipa endometrioze:
- ciste jajnika koje nazivano endometriomi
- površinski endometriotski implantati prvenstveno po površini potrbušnice (peritoneuma)
- duboka infiltrirajuća endometrioza (definiše se kao čvor koji se proteže više od 5 mm ispod potrbušnice).
Dijagnostika
Postupak obrade pacijentica s hroničnom zdjeličnom boli i sumnjom na endometriozu zahtijeva temeljit razgovor, prikupljanje porodične i lične historije bolesti. Poseban naglasak stavlja se na pitanja o eventualnim prethodnim operacijama koje su poznate po povećanju rizika za razvoj i širenje endometrioze, poput carskog reza ili odstranjivanja mioma (miomektomije). Nakon toga slijedi detaljan ginekološki pregled.
Liječenje
Medikamentozno liječenje
Temelj konvencionalnog farmakološkog liječenja endometrioze kroz godine obuhvatao je upotrebu nesteroidnih protuupalnih lijekova, kombinovanih oralnih kontraceptiva, agonista gonadotropin-oslobađajućeg hormona (GnRH) te oralnih progestina.
Hirurško liječenje
Hirurško liječenje pruža izravnu vizualizaciju bolesti i detaljan uvid u njezinu proširenost, što ga čini ključnim dijagnostičkim i terapijskim sredstvom. Glavni cilj hirurškog zahvata je spriječiti povratak bolesti i smanjiti simptome, čime se eliminiše potreba za ponovljenim hirurškim intervencijama ili se produljuje period između operacija.
Hirurški zahvat može se izvesti otvorenim pristupom (laparotomija) ili manje invazivnim pristupom (laparoskopija), koji ostavlja minimalne ožiljke i omogućava brži oporavak nakon operacije. Laparoskopija je često preferirani hirurški pristup jer omogućava cjelovito uklanjanje endometrioma jajnika i proširene endometrioze, uključujući i zahvate kao što su resekcija crijeva ili mokraćnog mjehura.
Hormonska supresija
Prije same operacije važno je informisati pacijentice da je endometrioza hronična bolest koja zahtijeva kontinuirano liječenje. Nakon operacije, naglašava se da i dalje treba razumjeti prirodu bolesti. Iako neke pacijentice mogu željeti jedan operativni zahvat kao trajno rješenje za uklanjanje lezija endometrioze i dugotrajno olakšanje od boli, kod većine pacijentica to je teško postići samo s manje invazivnim operativnim zahvatima. Stoga, nakon operacije, kontinuirana hormonska supresija postaje nužna. Bez hormonske supresije, postoji visok rizik od ponovnog pojavljivanja simptoma boli, a prema literaturi, taj rizik iznosi 50 posto nakon pet godina.
S obzirom na potrebu dugoročne terapije, optimalni terapijski pristup trebao bi biti ekonomski isplativ, dobro podnošljiv i s minimalnim rizicima za pacijentice.