Novo istraživanje upozorava: Izloženost PFAS hemikalijama šteti endokrinom sistemu

Žene koje su izložene visokim nivoima tzv. „vječnih hemikalija“ češće mogu doživjeti hormonalne poremećaje, navodi novo istraživanje sa Harvard University.

Studija, objavljena u petak u medicinskom časopisu JAMA Network Open, analizirala je uzorke krvi za sedam vrsta spojeva per- i polifluoroalkilnih supstanci (PFAS) i utvrdila da su određene hemikalije povezane s poremećajem hormona.

PFAS su sintetičke supstance cijenjene zbog otpornosti na toplinu, vodu i mrlje, a često se koriste u posuđu s nelepljivim premazom, pakovanjima za hranu te jednokratnim i višekratnim menstrualnim proizvodima.

Nazivaju se „vječnim hemikalijama“ jer se teško razgrađuju u okolišu.

Vječne hemikalije povezane su s rakom i drugim ozbiljnim zdravstvenim rizicima. U ljudski organizam mogu ući putem pitke vode, hrane i svakodnevnih proizvoda, a najnovija istraživanja sugeriraju da se mogu apsorbovati i kroz kožu.

U studiji su žene koje su pokazivale znakove endokrinog poremećaja imale više srednje koncentracije nekoliko PFAS spojeva u krvi u poređenju s onima koje nisu imale poremećaje.

Endokrini poremećaj označava bilo kakvu promjenu u normalnom hormonskom funkcionisanju, što može dovesti do smanjene plodnosti, abnormalnosti u reproduktivnim organima, poremećaja menstrualnog ciklusa i ranog puberteta.

Studija ima određena ograničenja jer je korišten samo jedan uzorak krvi, što znači da prethodno postojanje endokrinog poremećaja moglo uticati na način na koji tijelo obrađuje PFAS.

Izazovno je izbjeći izloženost PFAS-ima. Prije dvije godine, projekat Forever Pollution – istraživanje novinara širom Evrope – identificirao je gotovo 23.000 lokacija kontaminiranih PFAS-om.

Projekt je također otkrio dodatnih 21.500 lokacija koje su potencijalno kontaminirane zbog aktuelnih ili prošlih industrijskih aktivnosti, zaključivši da „PFAS kontaminacija obuhvata cijelu Evropu“.

Godine 2023., Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) klasifikovala je dva PFAS spoja – perfluorooktansku kiselinu (PFOA) i perfluorooktansulfonat (PFOS) – kao kancerogene i potencijalno kancerogene za ljude. Obje supstance zabranjene su u Evropskoj uniji.

Ipak, evropske organizacije za zaštitu prava potrošača upozoravaju da su mnogi PFAS i dalje prisutni u svakodnevnim proizvodima. Ranije ove godine, Evropska organizacija za zaštitu potrošača (BEUC) testirala je 221 proizvod dostupnih na evropskom tržištu, kako u fizičkim prodavnicama, tako i online.

Ispitivanje je pokazalo da 62 proizvoda sadrže ukupne nivoe organskih fluorida – markera koji se nalazi u PFAS i često se koristi za indikaciju njihove prisutnosti – iznad limita predloženog u budućoj EU regulativi.

Gotovo sve od 16 testiranih kategorija proizvoda sadržavale su štetne hemikalije, uključujući flastere, kokice za mikrovalnu i kineziološke trake.